چگونه نوآوری اجتماعی را دانشجومحور سازیم؟

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان نشست تخصصی «راهکارهای توسعه نوآوری اجتماعی در میان دانشجویان» به مناسبت روز دانشجو و به همت معاونت فرهنگی سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان برگزار شد.

رضا فدایی کیوانی رئیس مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی رشت در این نشست، با بیان اینکه مفهوم کارآفرینی اجتماعی وارد ادبیات مسئولیت های اجتماعی شده است، اظهار کرد: نوآوری اجتماعی یکی از رویکردهای کارآفرینی اجتماعی است.

وی حل معضلات جامعه را نیازمند نوآوری اجتماعی دانست و افزود: نوآوری اجتماعی می تواند در موضوعات زیست محیطی به ویژه تخریب محیط زیست و پسماند بپردازد.

رئیس مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی رشت، با بیان اینکه جامعه به سمت کاهش نیروی انسانی و افزایش سن بازنشستگی حرکت کرده است، یادآور شد: امروز باید ارائه خدمت فناورانه را جایگزین تولید محصول کنیم.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی گیلان، نوآوری اجتماعی را دارای سه مولفه تقاضاهای اجتماعی، پیامدهای اجتماعی و چالش های اجتماعی دانست و خاطرنشان کرد: نوآوری اجتماعی بر مسائل و پیامدهای اجتماعی تمرکز دارد و بخش های اجتماعی و اقتصادی را با موضوعات زیست محیطی ادغام می کند.

شاهد خلاء پیوند صنعت و دانشگاه هستیم

وی با بیان اینکه نوآوری اجتماعی با ایجاد روابط اجتماعی به دنبال ایجاد ارزش برای جامعه است، تضافه کرد: به طور کلی توسعه و پیشرفت پایدار در جوامع دانش بنیان مدیون توسعه سرمایه های اجتماعی آن جامعه است. در واقع توسعه منابع انسانی و مراکز آموزشی و پژوهشی زیربنای رشد در کشورهای توسعه یافته است.

فدایی، دانشجو را یک عنصر فعال در جامعه دانست و تصریح کرد: امروز دانشجویان باید به سمت مسائل اجتماعی و اقتصادی بروند و آموزش های مهارتی را ملاک عمل خود قرار دهند.

وی با بیان اینکه نوآوری اجتماعی باید در همه عرصه های اجتماعی اعم از خانواده، دولت، بخش خصوصی و نهادهای غیر رسمی وجود داشته باشد، گفت: لازمه توسعه کارآفرینی اجتماعی ترویج گفتمان نوآوری اجتماعی است.

رئیس مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی رشت، کارآفرینی اجتماعی را وابسته به محیط و ارزش های حاکم بر جامعه دانست و عنوان کرد: جامعه ما برخوردار از فرهنگ اسلامی است و در آموزه های دینی بر مسئولیت اجتماعی از جمله احسان، انفاق، نیکوکاری، تعاون، مشورت و... تاکید شده است لذا می توانیم این ارزش ها را در حوزه آموزش و پژوهش و کارفرینی به کار گیریم.

فدایی، یکی از مشکلات نوآوری اجتماعی را تامین منابع مالی جهت تبدیل ایده به محصول یا خدمت دانست و بیان کرد: فرهنگ سازی کارآفرینی باید از مقاطع پایین تر از دانشگاه صورت گیرد و دانش آموزان را به سمت نوآوری و خلاقیت سوق دهیم.

وی با بیان اینکه متاسفانه شاهد خلاء پیوند صنعت و دانشگاه هستیم، اظهار کرد: باید بین دانشگاه و صنعت تعامل و ارتباط ایجاد شود، نیروهای متخصص و با استعداد شناسایی شوند و صنعت در دل دانشگاه قرار گیرد تا بتوانیم فرهنگ کارآفرینی را دنبال کنیم.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی گیلان، با اشاره به نقش پررنگ دانشگاه در توسعه نوآوری اجتماعی، خاطرنشان کرد: می توانیم از فرضت بودجه پژوهشی برای نوآوری اجتماعی استفاده کنیم. متاسفانه بیکاری جوانان به یکی از چالش های جامعه تبدیل شده و نرخ بیکاری فارغ التحصیلات بیش از بیکاران غیر دانشگاهی است، زیرا دانشجویان از دانش مهارتی برخوردار نیستند.

فدایی، با تاکید بر اینکه رشته های دانشگاهی باید مبتنی بر مهارت و نیاز روز جامعه طراحی شوند، عنوان کرد: آموزش و پرورش نیز در کنار دانشگاه باید به نقش اجتماعی خود بپردازد.

وی عصر امروز را عصر انفجار اطلاعات و توسعه فناوری دانست و یادآور شد: امروزه سازمان ها به سمت سازمان های مجازی رفته اند و در ایام شیوع کرونا با خلاءهای زیادی حوزه فضای مجازی به ویژه در حوزه آموزش مواجه شدیم.

رئیس مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی رشت، با بیان اینکه آموزش نباید تعطیل شود، گفت: در شرایط فعلی در سطح خرد باید به سمت آموزش های مجازی و در سطح کلان باید به سمت سازمان های مجازی برویم تا زمینه توسعه نوآوری اجتماعی نیز ایجاد شود.

از دانشگاه فناوری محور به سمت دانشگاه جامعه محور برویم

ویکتوریا صیاد دقت کار، مدیر مرکز نوآوری و رئیس مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی بندرانزلی نیز، با اشاره به تعاریف مختلف نوآوری اجتماعی، اظهار کرد: نوآوری اجتماعی به ارائه راه حل برای مسائل اجتماعی و زیست محیطی می پردازد.

وی ادامه داد: بشر همواره به دنبال پیدا کردن راه حل برای مسائل اجتماعی و اقتصادی و زیست محیطی بوده است و لذا تکنولوژی را وارد این عرصه کرده و از طریق خرد جمعی سعی در ارائه راه حل های هوشمندانه برای زندگی بهتر است.

مدیر مرکز نوآوری جهاد دانشگاهی گیلان، با بیان اینکه مهمانسراها، اتحادیه ها، مهدهای کودک، کتابخانه ها، خیریه ها و... در راستای حل مشکلات مردم به وجود آمده است، تصریح کرد: امروزه اولویت اصلی همه کشورها رفاه اجتماعی است و با توجه به افزایش امید به زندگی و چالش های بهداشتی و بیمه ای، دولت به مشارمت اجتماعی مردم نیاز دارد.

صیاد دقت کار، نوآوری اجتماعی را نشات گرفته از ایده دانست و عنوان کرد: ایده زمانی خلق می شود که در جامعه نیاز برطرف نشده وجود داشته باشد لذا تفاوت عمده نوآوری اجتماعی با تجارت در کسب سود است؛ البته حل مشکلات جامعه سود به دنبال دارد، اما هدف اصلی نوآوری اجتماعی کسب سود نیست.

وی با بیان اینکه رسالت دانشگاه رفع نیازهای جامعه است، خاطرنشان کرد: باید از دانشگاه فناوری محور به سمت دانشگاه جامعه محور برویم، اما در حال حاضر بین جامعه و دانشگاه فاصله وجود دارد.

رئیس مرکز آموزش علمی کاربردی جهاد دانشگاهی بندرانزلی، مشارکت دانشگاه را به سه حوزه مشارکت تجاری، مشارکت پژوهشی(آکادمیک) و مشارکت اجتماعی تقسیم کرد و متذکر شد: دانشگاه باید مشارکت مستقیم در پیشرفت اقتصادی کشور داشته باشد.

وی دانش آموختگان را نیازمند افزایش دانش پایه و ارتقای مهارت دانست و اضافه کرد: در گذشته دانشگاه های فنی و مهندسی در حوزه تجاری سازی فعال بودند، اما امروزه رشته های علوم انسانی این مسئولیت اجتماعی را پذیرفته اند.

صیاد دقت کار نوآوری اجتماعی را به معنی خلق ایده های خارق العاده ندانست و بیان کرد: باید جامعه محوری را به دانشجویان آموزش دهیم، اما مسئولیت پذیری اجتماعی نیازمند فرهنگ سازی در دوران کودکی است.

وی با بیان اینکه دانشگاه بعد از فناوری و جامعه محوری باید به دنبال کارآفرینی برود، گفت: دانشجویان علاوه بر ایجاد شغل برای خود، سایر افراد را وارد عرصه کار کنند.

وی آموزش های علمی و کاربردی را آموزش های مهارت محور دانست و خاطرنشان کرد: در ایام شیوع کرونا در حوزه آموزش های علمی و کاربردی دچار مشکل شدیم، زیرا آموزش های مهارت محور در فضای مجازی نیازمند زیرساخت ها ویژه است و طی چند ماه نمی توان به نقظه مطلوب رسید لذا آموزش کلاسیک و سنتی در کنار آموزش مجازی قرار گیرد تا همپوشانی داشته باشند.

دانشگاه ایستگاه پمپاژ تفکر است

حبیب محمودی چناری، عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی نیز در ادامه، نوآوری اجتماعی را شامل ایده هایی دانست که رنگ و بوی اجتماعی دارند و گفت: در نوآوری های اجتماعی منفعت شخصی مطرح نیست و سود اجتماعی مد نظر قرار می گیرد.

وی با اشاره به تفاوت کارآفرینی و کارآفرینی اجتماعی، افزود: زمانی که حاکمیت ها در عرصه کاهش فقر و نابرابری به چالش برخورد کردند، گروه های اجتماعی مانند خیریه ها و انجمن های فرهنگی و سیاسی و زیست محیطی حل این چالش ها را بر عهده گرفتند و لذا نوآوری اجتماعی سابقه طولانی دارد.

این پژوهشگر، ایده پردازان را مهندسین اجتماعی دانست و تصریح کرد: مهندسین اجتماعی کسانی هستند که مسائل اجتماعی را درک می کنند و به دنبال راه حل هستند لذا با ارائه مجموعه محصول و خدمات، مسئله اجتماعی را حل می کنند.

محمودی چناری، دانشگاه را ایستگاه پمپاژ تفکر دانست و یادآور شد: تفکر دانشگاه باید از تفکر جامعه جلوتر باشد. در واقع دانشجویان باید از طریق برقراری ارتباط با جامعه، خودشان را با مسائل اجتماعی درگیر کنند تا راه حل مسائل را بیابند.

وی با اشاره به شکاف موجود میان جامعه، صنعت و دانشگاه، اظهار کرد: در دانشگاه حجم انبوهی از نیرو، ایده، فکر و توان وجود دارد و لذا دانشگاه با راه اندازی پژوهشکده های نوین باید به کانون هایی برای مراجعه صنعت تبدیل شوند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، با بیان اینکه امروزه مدرک دانشگاهی به عنوان کالا محسوب می شود، تصریح کرد: با حجم انبوهی از بیکاری خودساخته مواجه هستیم؛ این در حالی است که عامل مهم موفقیت جوامع، نگرش است.

محمودی چناری، پرورش دانشجو در دانشگاه را براساس نیاز جامعه ندانست و گفت: مدرک گرایی به یکی از معضلات اجتماعی تبدیل شده و اجازه خلاقیت و نوآوری را به دانشجو نمی دهد.

وی با اشاره به شیوع بیماری کرونا و تحت تاثیر قرار گرفتن جامعه جهانی، خاطرنشان کرد: کرونا یک بحران اجتماعی ایجاد کرده و نظام آموزشی و اقتصادی جهان را به هم ریخته است، اما در بستر فعلی نمی توانیم آموزش را رها کنیم و چاره ای جز آموزش های مجازی به عنوان راه حل کوتاه مدت نداریم، اما نباید اصل کنترل و نظارت بر فضای مجازی را فراموش کنیم.

لازم به ذکر است در این نشست یک طرح نوآورانه دانشجویی در حوزه محیط زیست توسط گروه «کلبه جنگلی» معرفی شد