مستند واکای ابعاد خودکشی از نظر متخصصان، به مناسبت روز جهانی پیشگیری از خودکشی

مستند واکای ابعاد خودکشی از نظر متخصصان، به مناسبت
روز جهانی پیشگیری از خودکشی با شعار "با عمل، امید بسازیم" با بازخوانی ۲ خودکشی و حضور ۳ صاحبنظر توسط کانون جهش سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی استان گیلان با همکاری معاونت اجتماعی پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان گیلان تهیه شده است.علاقمند جهت مشاهده می توانند به سامانه http://roytab.ir مراجعه نمایند.

فقط 14 سالم بود که با فوت برادرم مواجه شدیم و پس از آن احساس فراموش شدن و نادیده گرفته شدن توسط خانواده وجودم را فراگرفت؛ به گونه ای که انگار وجود نداشتم. اول برای جلب توجه خودم را به بیماری می زدم و گاهی خودزنی می کردم، اما کلا دچار طردشدگی و تنهایی شدم، در حالی که دوست داشتم مرا ببینند و به من توجه کنند.
اگر خانواده بعد از آن اتفاق همچنان به من توجه و محبت می کردند هرگز دست به خودکشی نمی زدم، اما بعد از خودکشی ناموفق شاهد ابراز علاقه و محبت آنان بودم؛ چیزی که قبل از خودکشی به آن نیاز داشتم.
پدر و مادرم مرا خودخواه می دانستند که به آنان فکر نکردم، زیرا تازه جوان از دست داده بودند و من می خواستم داغ دیگری بر آنان تحمیل کنم، یا امکاناتی که برای من فراهم کرده بودند را یادآور می شدند و مدعی بودند که چیزی کم ندارم، اما امکانات مادی چیزی نبود که من نیاز داشتم، بلکه من محبت و عشق پدر و مادرم به خودم را لازم داشتم و نصیحت بیشتر مرا عصبی می کرد.
در چنین شرایطی باید کسی راه را نشانم می داد و راهنمایی ام می کرد، زیرا گاهی درک شدن تنها نیاز انسان است و اگر درک می شدم شاید 14 بار خودکشی نمی کردم، اما اکنون می دانم که زندگی زیباتر و با ارزش تر از آن چیزی است که فکرش را می کنیم، زیرا همه ما در دنیا یک رسالت داریم و تا زمان مرگ ما فرا نرسد، با 100 بار خودکشی هم از دنیا نمی رویم.
زمانی که فکر می کردم همه چیز تمام شده و زندگی غیر قابل تحمل است، دست به خودکشی زدم، اما بعد از 14 بار خودکشی ناموفق خوشحالم که این اتفاق برای من نیفتاده و هنوز زنده هستم و راه های زیادی را پیدا کردم تا زندگی شیرین شود لذا باید افکار و دیدگاه خودمان را تغییر دهیم و فقط به رسالت خودمان در دنیا فکر کنیم» روند افزایشی خودکشی ناشی از شرایط آنومیک دکتر عباس نعیمی جورشری در گفت وگو با ایسنا، خودکشی(suicide) را یک بحث مفصل در حوزه آسیب های اجتماعی دانست و اظهار کرد: خودکشی از جمله مباحثی است که در مطالعات جامعه شناختی ایران نیز مد نظر قرار می گیرد.
وی با بیان اینکه در سال های اخیر به ویژه واپسین سال های دهه 90 با روند تصاعدی خودکشی خاصه در کلانشهرها و شهرهای بزرگ مواجه هستیم، افزود: امیل دورکیم از دیدگاه جامعه شناسانه خودکشی را به چهار گونه خودخواهانه، دگرخواهانه، آنومیک و جبرگرایانه تقسیم می کند.
این جامعه شناس، خودکشی خودخواهانه را نوعی از خودکشی دانست که فرد در آن احساس همبستگی ندارد و عنوان کرد: در این حالت پیوندهایی که فرد را از لحاظ عاطفی، هنجاری، باوری و فکری به پیرامون خود متصل می کند، قطع می شود و فرد در فردیت خودش بیش از پیش ایزوله شده و احساس تنهاماندگی و عدم تعلق به جمع او را فرا می گیرد و سرانجام دست به خودکشی می زند.
نعیمی، با بیان اینکه خودکشی دگرخواهانه بر خلاف خودکشی خودخواهانه است، تصریح کرد: در این حالت که عموما در جوامع بدوی رخ می دهد، احساس همبستگی خیلی بالایی بین فرد و جامعه وجود دارد که سبب می شود فرد در یک فرایند منافع گونه یا مراسم هنجاری در راستای یک امر ارزشی و به خاطر جمع اقدام به خودکشی کند.
وی کاهش حداقلی یا افزایش افراطی همبستگی و انسجام اجتماعی را به ترتیب مولفه اثرگذار بر خودکشی خودخواهانه و دگرخواهانه دانست و اضافه کرد: در خودکشی آنومیک و خودکشی جبرگرایانه با مقوله نظارت و نظم اجتماعی مواجه هستیم.
این جامعه شناس، جامعه آنومیک را جامعه ای دانست که در آن شاهد نوعی فروپاشی هنجاری هستیم و گفت: بحران های اقتصادی و تنگناهای معیشتی و تورم و سقوط بورس اوراق بهادار و... سیل وار و با سرعت مهیبی بر سر مردمان فرو می ریزد و افراد نمی توانند خودشان را با تغییرات سریع وفق دهند و لذا کم می آورند، اما برخی از افراد به واسطه احساس جبر دست به خودکشی می زنند.
وی روند افزایشی خودکشی در جامعه ایران را تحت تاثیر شرایط آنومیک دانست و اظهار کرد: مردم با مشکلات فراوان اقتصادی مواجه هستند و قدرت خرید را از دست داده اند و توان حفاظت از دارایی خود را ندارند و لذا با سقوط روحی و روانی مواجه هستیم. بهترین راهبرد در ترمیم و اصلاح ساختارها به ویژه اقتصادی است تا شاهد کاهش آسیب های روان شناسانه باشیم و وضعیت هنجاری جامعه در موقعیت با ثبات قرار گیرد و خودکشی رخ ندهد.
نقش درمان و کنترل بیماری های روان پزشکی دکتر محمد عباسی نیز در گفت وگو با ایسنا، خودکشی را یکی از گراف ترین هزینه هایی دانست که فرد برای اتفاقات موقتی قابل حل با روش های مختلف پرداخت می کند و گفت: علل خودکشی به سه دسته تقسیم می شود.
وی علل خودکشی را در حوزه های جسمی و زیستی، روان شناختی و محیطی دانست و اظهار کرد: خودکشی براساس ایجاد آشفتگی در این سه دسته اتفاق می افتد و افراد اقدام به خودکشی می کنند.
این متخصص اعصاب و روان، آشفتگی در حوزه جسم را ناشی از بیماری های سخت و صعب العلاج همچون سرطان و دیابت و گوارش و... دانست که فرد را ناتوان می کند و یادآور شد: داروهای این بیماری ها نیز افسردگی فرد را به دنبال دارد؛ همچنین استفاده از مواد مخدر، روان گردان ها و الکل نیز می تواند منجر به خودکشی شود.
عباسی، با بیان اینکه اغلب آشفتگی در حوزه روان فرد را مستعد اقدام به خودکشی می کند، متذکر شد: آشفتگی های روانی ناشی از بیماری های روان پزشکی هستند و لذا 95 درصد افرادی که اقدام به خودکشی می کنند، از یک بیماری روان پزشکی رنج می برند و معمولا 75 درصد این افراد مبتلا به افسردگی هستند؛ در چنین شرایطی با درمان و کنترل بیماری های روان پزشکی می توان جلوی خودکشی را گرفت.
وی نداشتن مهارت های کنترل استرس و خشم و حل مسئله را از دیگر مشکلات روان شناختی دانست و اضافه کرد: افراد در زندگی با مشکلات زیادی مواجه می شوند و لذا این نوع خودکشی در جوانان و نوجوانان بیشتر دیده می شود.
این متخصص اعصاب و روان، با بیان اینکه آشفتگی های محیطی می تواند فرد را ناکام و درمانده کند و سرانجام دست به خودکشی بزند، ادامه داد: مهمترین و نزدیکترین محیطی که همه افراد با آن مواجه هستند، محیط خانواده است و لذا در خانواده های آشفته ناشی از درگیری، طلاق، مصرف مواد مخدر و الکل، بی انضباطی، تحقیر و توهین و سوء استفاده جسمی خطر خودکشی بالاست و نیاز به مداخلات روان شناختی دارد.
وی با بیان اینکه آشفتگی در همه حوزه های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و امنیتی و اقتصادی خطرناک است، اضافه کرد: بعد از بحران های اجتماعی و اقتصادی معمولا خودکشی افزایش می یاید.
سرزنش افراد بازگشته به زندگی پس از خودکشی ممنوع
طاهره وارسته نویدی نیز در پایان در گفت وگو با ایسنا، در پاسخ به این سوال که «چه عاملی باعث می شود یک فرد به زندگی خودش پایان دهد؟»، خاطرنشان کرد: گاهی شرایط بر وقف مراد فرد نیست و زندگی برایش سخت می شود و نمی تواند مشکلات را کنترل و تحمل کند و احساس ناامیدی کامل وجودش را فرا می گیرد و پایان راه را می بیند و دست به خودکشی می زند.
وی با اشاره به چگونگی تشخیص نشانه های خودکشی در اعضای خانواده و دوستان و اقوام، بیان کرد: افراد در معرض خطر، زیاد درباره مرگ حرف می زنند و به دنبال راحتی پس از مرگ هستند و احساس ناامیدی می کنند و طردشدگی و بیهودگی سراسر وجودشان را فرا گرفته و از پوچی سخن می گویند؛ همچنین گوشه گیری دارند و تغییرات غیر طبیعی در رفتارشان ایجاد شده و دیگر فرد قبلی نیستند.
این کارشناس ارشد روانشناسی ادامه داد: افرادی که درصدد اقدام به خودکشی هستند رفتارهای آسیب زا همچون مصرف بی رویه الکل و مواد مخدر دارند و مسائل ایمنی را رعایت نمی کنند و دنبال رانندگی های پرخطر هستند و به هر بهانه ای به خودشان آسیب می زنند.
وارسته، از افراد خواست در مواجهه با فرد در معرض خطر خودکشی یک گفت وگوی مستقیم بدون تعارف با آنان داشته باشند و درباره مشکلان زندگی و روش خودکشی و بعد از آن حرف بزنند و تاکید کرد: گفت وگو کردن درباره خودکشی با فرد مستعد موجب می شود او فقط به حس و حال آن لحظه توجه داشته باشد و نوعی پشیمانی وجودش را فرا بگیرد؛ البته نباید به چنین فردی توهین کنیم و امکانات زندگی را به رخش بکشیم و او را خودخواه بخوانیم، زیرا گاهی شرایط و حوادث اقتصادی و جدایی و خیانت و... می تواند زندگی را از دید فرد سخت کند و باید بدون قضاوت فقط شنونده باشیم و نصیحت را کنار بگذاریم، زیرا افراد مختلف برداشت خودشان را از زندگی دارند و شنونده خوب بودن موجب می شود افراد احساس دیده شدن بدون قضاوت کنند و راه های جدید پیش پای آنان باز شود.
وی با بیان اینکه گاهی خودکشی ناموفق رخ می دهد، گفت: در چنین شرایطی فرد آسیب دیده از عدم موفقیت خود و بازگشت به زندگی احساس پشیمانی بسیار شدیدی دارد و لذا اعضای خانواده و دوستان هیچ سوالی نپرسند و سرزنش نکنند و فقط در کنارش باشند و از او مراقبت کنند و توجه و محبت به خرج دهند و همواره خدا را شکر کنند که این اتفاق موجب از دست دادن او نشده و انگیزه ادامه زندگی به او دهند.