چهارمین طرح ملی نکوداشت مفاخر ایران اسلامی با عنوان نوای ایرانی برگزار شد.

در ۱۶ اسفند 1401همزمان با سالروز میلاد جلال ذوالفنون  و درگذشت حسین قوامی از بزرگان موسیقی ایران  در بندر مه آلود انزلی قدم نهادیم به خانه‌ای با قدمت بیش از ۸۰ سال. نگارخانه ی چوم که تجسم آرزوهای چندساله زوج هنرمند گیلانی است و در فضایی صمیمانه دل سپردیم به روایت موسیقی علمی در ایران از نگاه ابونصر فارابی، از زبان استاد امین حق‌ره(پژوهشگر گیلانی حوزه فرهنگ، هنر و اجتماع).

در این گفتگو صمیمانه در خصوص موسیقی علمی و نگاه ابونصرفارابی و کتاب موسیقی کبیر صحبت شد که گزیده ای آن به شرح ذیل است: خوشبختم که امروز مجالی شد در کنار شما درباره یکی از مفاخر حوزه تمدنی ایران در دوره اسلامی صحبت کنم. درباره اندیشه های موسیقیایی ابونصر محمدبن محمد طرخان معروف به فارابی؛ که اهل فاراب خراسان است یا فاریاب افغانستان. او به روایتی در سال 257 قمری متولد شده و اگر بخواهیم خیلی گذرا به مسیری که گذراند اشاره کنیم باید اشاره کنیم به تحصیلاتش در بغداد و بعد در حرّان در مرز بین سوریه و ترکیه و دوباره در بغداد که در حوزه فلسفه و منطق و به خصوص علوم نظری و علوم موسوم به یونانی و آثار ارسطو مطالعه می­کند و به تبحر می رسد تا جایی که از او به عنوان معلم ثانی یاد می شود. همانطور که می دانید ارسطو معلم اول است.

استاد امین حق ره پس از بیان اینکه جایگاه فارابی در موسیقی کجاست و چرا کار فارابی در حوزه موسیقی مهم است. به این پرداختند که کتاب موسیقی کبیر مهم ترین اثر موسیقیایی است که در همه اعصار در حوزه تمدنی اسلامی تالیف شده.

و در ادامه چرا فارابی کتاب موسیقی کبیر را تالیف کرده است؟

جدای از نیازهایی که حتما دیده ، براساس همان نکاتی که توضیح دادیم که فضای اجتماعی چگونه بوده ، انگیزه دیگری هم داشته. فارابی به خواست یکی از وزرای دربار عباسی  این کتاب را تالیف می کند. محمد کرخی یا کرجی از او می خواهد که در حوزه موسیقی با توجه به تسلطی که دارد یک مجموعه ای را تالیف کند.

فارابی در مقدمه کتاب کبیر یک یادداشت شگفت انگیزی دارد که بسیار الهام بخش است. تمام کسانی که در حوزه پژوهش فعالیت می کنند ( نه فقط در حوزه موسیقی) به نظرم باید آن را بخوانند و به همه ما درس می دهد که یک پژوهشگر نگاهش باید به حوزه علم یا اندیشه چگونه باشد؟ در آنجا اشاره می کند خطاب به وزیر عباسی که چرا درخواست او را پذیرفته.

 فارابی می نویسد: «اظهار علاقه کردی هنر موسیقی را آنچنان که پیشینیان تصور کرده اند بشناسی و از من خواستی در این باب کتابی ساده و قابل فهم عموم برای تو بنگارم. در این خواست تو مدتی تاخیر کردم. بدین سبب که خواستم تمام آثار دانشمندان پیشین را که به ما رسیده است و همچنین آثار پیروان آنها و آثار معاصرین خودمان را با دقت بخوانم. امید داشتم در این نوشته ها آن چه را که می خواستی بدانی بیابم و اگر چنین بودی از نگارش کتاب مجددی در این باب بی نیاز گشتمی. چه اگر مطالعه دقیق و کاملی از تمام اجزای این علم در دست بود نگارش کتابی درباره ی آن بی فایده و زائد بود و اختصاص نوشته های دیگران به خود ناشی از نادانی و بدی نیت به شمار می رود.»